Orjinal Adı : Trigonella foenum-graecum,  Boyotu, Buyotu, Boy Tohumu

Botanik Bilgi : Baklagiller familyasındandır. Anayurdu Güney Avrupa ve Akdeniz havzası olan çok yıllık otsu bitkidir. Yarım metreye kadar boylanabilen çemenotu ülkemizde yabani olarak yetiştiği gibi Orta ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde kültürü de yapılmaktadır. Gövdesi açık yeşil renkli, yuvarlak kesitli, ince tüylü ve dallara ayrılan yapıdadır. Bitki uzunlamasına ve kimi zaman da yere yatarak gelişir. Kenarları ince dişli ve oval biçimli üç yaprakçıktan oluşan yaprakları da açık yeşil renklidir. Sarımsı beyaz çiçekleri yaz ortasında açar. Bu çiçekler olgunlaşınca her biri 10-20 adet sarı-kahverengi minik tohum taşıyan tohum zarfına dönüşür. Bol güneşli yerleri; suyu iyi akıntılı, bitek ve alkalik toprakları seven çemenotu, tohumlarıyla çoğaltılır. Bazı ülkelerde baharat olarak kullanılan bu tohumların bizdeki başlıca kullanım alanı pastırma imalatıdır. Burada tohumlar ezilip pastırmanın üzerine sıvanan keskin kokulu “çemen” adlı macunun içine ana madde olarak katılır. Bazı yerlerde çemenotunun yaprakları salatalara eklenip çiğ olarak yendiği gibi, haşlanarak sebze olarak da tüketilir.

Bilinen Birleşimi : Çok keskin kokulu olan çemenotu tohumları, % 30′a varan oranda yapışkan bitki sıvısı ile uçucu ve sabit yağlar; trigonellin, kolin ve kumarin adlı maddeleri içerir.

Faydaları :

Öksürüğü hafifletir, göğsü yumuşatır ve balgamı söktürür. Bronşiti ve boğaz ağrılarını hafifletir, rahatlama sağlar. Acı oluşu nedeniyle sindirim sistemini uyarır, sindirim işlemini kolaylaştırır. Mide ve bağırsak gazlarını söktürür. Diyarenin iyileştirilmesinde yararlı olur.

Bedeni güçlendirici bir toniktir. Özellikle nekahat halindeki hastalara iyi gelir.

Afrodizyak (cinsel gücü artırıcı) etkisi vardır.

Emzikli (süt veren) annelerde süt gelişini artırır.

Kadınların regl dönemini rahat atlatmalarına yardımcı olur.

Çemenotu ayrıca çıban ve yaraların iyileştirilmesinde de etkili olur. Bunun için tohumlan ezilip toz haline getirilir. Biraz suyla karıştırılıp yara lapası hazırlanır. Bu lapa yara ve çıbanlara dıştan uygulanır.

Kullanım Şekli :

Çay Hazırlama : Çemenotunun tohumları sonbaharda olgunlaştıkları zaman toplanır. 1,5 tatlı kasığı tohum bir bardak sıcak suya konulup 10 dakika süreyle ağır ağır kaynatılır. Böylece elde edilen dekoksiyondan günde üç kez birer bardak içilir.